Czat inwestorski z Bartłomiejem Krupą, prezesem zarządu Votum SA (19.12.2022)

Bartłomiej Krupa: W tym roku spodziewamy się odnotować przeszło 6000 wyroków w I instancji i zbliżyć się do 1000 wyroków w II instancji. Przyszły rok powinien pokazać progres na obu tych odcinkach, w szczególności w zakresie wyroków prawomocnych. W najlepszym miesiącu tego roku, jakim był listopad, odnotowaliśmy ponad 750 wyroków I instancji i to się staje naszym benchmarkiem. Wydaje się, że jest jeszcze przestrzeń na wzrosty w tym obszarze, gdyż sprawy toczą się coraz sprawniej, odnotowujemy mniej wniosków o ich zawieszenie, a sądy na terenie całego kraju zaczynają równoważyć zatory, jakie pojawiły się w Stolicy. Warto zresztą zauważyć, że wprowadzane są zmiany we właściwości sądów, które za cel mają również odblokować te zatory. Jest to dla nas o tyle istotne, że w stolicy ulokowanych jest kilka tysięcy spraw naszych Klientów i ograniczenie napływu nowych spraw do tego ośrodka stwarza perspektywę przyspieszenia.

Szacujemy, że w 2023 roku w sprawach bankowych Grupy Kapitałowej VOTUM zapadnie około 7500 wyroków w I instancji oraz około 4000 wyroków w II instancji.

Bartłomiej Krupa: Relacja, w jakiej występujemy, wymaga od nas odpowiedzialnego formułowania tez, nie tylko w stosunku do banków, ale chociażby w odniesieniu do propozycji formułowanych przez nadzór. Zmierzamy do jak najpełniejszej realizacji interesów naszych klientów, również tych banków, których stabilność bywa publicznie kontestowana. W sytuacji klientów Getin Noble Bank po resolution wykonaliśmy z najwyższą starannością wszystko, do czego obligowała nas umowa, a także szereg działań, które wprost z niej nie wynikają, ale zabezpieczają interesy naszych klientów w najpełniejszym wymiarze, jaki daje obecna sytuacja. Pomimo podnoszonych wątpliwości co do skuteczności złożenia wniosków o zabezpieczenie, złożyliśmy ich 2246, z czego 373 zostały już uwzględnione, w tym niektóre prawomocnie. Co więcej, następstwem złożonego przez nas wniosku jest pytanie do TSUE o zgodność wyłączenia w prawie polskim zabezpieczenia w stosunku do banku z dyrektywą 93/13. Prowadzimy ponad 3000 spraw klientów GNB, w których tylko od wszczęcia procedury resolution do 5 grudnia 2022 r. uzyskaliśmy 98 wyroków, w tym 22 w drugiej instancji. Mając świadomość, że sytuacja banku eliminuje możliwość prowadzenia postępowania egzekucyjnego w zakresie zasądzonych kwot nie zapominajmy, że wyrok w części ustalającej nieważność zwalnia klientów od dalszej płatności rat, zatem szczególnie ważne jest, aby powstrzymali się od dalszych płatności, co im zarekomendowaliśmy. 

Bartłomiej Krupa: Wciąż jest takie prawdopodobieństwo, gdyż pomimo odpisu związanego z resolution Getin Noble Bank i ostrożnościowego nieujmowania w przychodach memoriałowych świadczeń z tytułu wygrania spraw przeciwko temu bankowi, w IV kwartale 2022 r. odnotowujemy znaczne przyspieszenie na każdym odcinku segmentu bankowego. Jeśli chodzi o reinwestycję pozyskanych środków, to obok realizacji założeń polityki dywidendowej, jest przestrzeń na inwestycje w rozwój organiczny. Poza oczywistymi kierunkami związanymi z poszerzaniem udziału w rynku pomocy kredytobiorcom frankowym, rysuje się perspektywa rozwoju segmentu rehabilitacyjnego poprzez tworzenie kolejnego ośrodka, którego lokalizacja nie jest jeszcze finalnie ustalona.

Bartłomiej Krupa: Banki powszechnie proponują ugody, niemniej jednak klienci powszechnie ich nie przyjmują. Kiedy klienci byli skłonni do ugód, banki oczekiwały stanowiska sądów, a dziś sytuacja się odwróciła. Nie mam wątpliwości, że rośnie skłonność banków do ugód, a ich warunki są zdecydowanie korzystniejsze niż ich poprzednie wersje. Nie zmienia to jednak faktu, że kalkulacja korzyści wynikających z unieważnienia umowy oraz poziom prawdopodobieństwa uzyskania takiego rozstrzygnięcia, ogranicza skłonność frankowiczów do ustępstw na rzecz banków. Warto pamiętać, że obok grupy ok. 400 tys. czynnych kredytów CHF, pozostaje kolejne 300 tys. kredytów spłaconych. Tym ostatnim kredytobiorcom banki nie mają nic do zaoferowania. Publiczne źródła podają informacje o zainicjowanych już ponad 150 tys. spraw sądowych i kilkudziesięciu tysiącach zawartych ugód. Jest przestrzeń dla obu tych rozwiązań, choć styl prezentacji propozycji ugodowych przez niektóre banki z celowym pominięciem pełnomocnika zamiast budować zaufanie pomiędzy stronami, po raz kolejny je podważa.

Bartłomiej Krupa: Pomimo bardzo wyraźnej linii orzeczniczej, zgodnej z kierunkami nakreślonymi przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zdarzają się odosobnione rozstrzygnięcia w ośrodkach takich, jak Sąd Apelacyjny we Wrocławiu czy Sąd Okręgowy w Gliwicach. Należy pamiętać, że nie mamy do czynienia z automatyzmem, ale rozstrzyganiem przez niezawisłe sądy. Sąd Najwyższy nie jest sądem trzeciej instancji, ale zmierza do eliminowania rozbieżności w orzecznictwie. Odnotowujemy tendencje odmowy przyjęcia skarg kasacyjnych, w których banki kwestionują utrwalone trendy, przy jednoczesnym przyjęciu do rozpatrzenia skarg kwestionujących rozstrzygnięcia ograniczające ochronę konsumenta. W każdej sprawie, w której prawomocne oddalenie roszczeń konsumenta jest wynikiem odosobnionego poglądu prawnego, a nie stanu faktycznego wykraczającego poza ramy ochrony wynikającej z orzeczeń TSUE, analizujemy złożenie nadzwyczajnego środka zaskarżenia. Prowadzimy zatem również postępowania przed SN oraz TSUE.

Bartłomiej Krupa: Jak wcześniej wspomniałem, spodziewamy się w przyszłym roku ponad 7000 wyroków sądów I instancji i ponad 4500 prawomocnych. Przy tej dynamice, która w odniesieniu do wyroków prawomocnych będzie się oczywiście poprawiać, „konsumpcja” portfela 35 tys. spraw, które już posiadamy, zajmie więcej niż 5 lat. Jednocześnie w związku z rosnącą liczbą wygrywanych spraw, możemy się poszczycić bardzo wysokim odsetkiem rekomendacji naszych klientów i pozyskiwaniem kontraktów również od osób, które nie rozważały wcześniej pozywania banków i nie poszukiwały aktywnie usługi w tym zakresie. Jak na razie, każdego miesiąca pozyskujemy istotnie więcej nowych kontraktów, niż ich zamykamy. To powoduje, że horyzont czasowy naszej aktywności w segmencie spraw bankowych ciągle się wydłuża.

Dziękuję za pozytywną ocenę naszych relacji z inwestorami.

Bartłomiej Krupa: Dzięki popularności tematyki kredytów frankowych, nasze szeregi zasiliło wielu nieprzeciętnych, młodych prawników. Obok rzeszy zadowolonych klientów, to nasz największy kapitał i na nim możemy budować nasz rozwój. Grupa Votum to już nie tylko znaczący podmiot na rynku wrocławskim, ale również wiele ośrodków zamiejscowych, w których upatrujemy zalążek nowych podmiotów, które dają potencjał rozwoju produktów skalowalnych, ale również świadczenia usług dla regionalnych przedsiębiorców i klientów indywidualnych w nowych obszarach.

Bartłomiej Krupa: Bardziej jako optymistyczne, czy konserwatywne?
Relacja pomiędzy spółką a analitykami jest taka, że to analitycy oceniają spółkę, a nie odwrotnie.

Bartłomiej Krupa: W części, w jakiej nie udzieliłem odpowiedzi na to pytanie wcześniej, pozostaje dodać, że nasza oferta już obejmuje ochronę konsumentów przed skutkami nadużywania dominującej pozycji przez podmioty sektora finansowego. Dynamika wzrostu na tych odcinkach jest ściśle związana z dążeniem do zapewnienia naszym klientom maksymalnego poziomu bezpieczeństwa i wysokiej efektywności w procesach. Już teraz zatem prowadzimy pierwsze sprawy wykraczające poza pierwotne ramy projektu frankowego, przyjmując sprawy przedsiębiorców, czy kredytobiorców złotowych posiadających umowy z wadliwą klauzulą zmiennego oprocentowania.

Bartłomiej Krupa: Aby zapewnić akcjonariuszom rzetelny obraz bieżącej sytuacji spółki, pomiędzy raportami okresowymi, publikujemy cząstkowe wyniki dotyczące projektu bankowego w raportach bieżących. Ten najnowszy, z 15 grudnia, po raz kolejny wyznaczył rekordy na kilku odcinkach, tak więc oczekiwania do wyniku 4Q są w pełni uzasadnione.

Bartłomiej Krupa: Votum Energy ma rosnący udział sprzedaży produktów Columbus Energy i w tym obszarze mamy ukształtowany model, który daje nam perspektywę rozwoju sieci sprzedaży na kolejne lata. Mając na względzie trudności z uzyskaniem warunków przyłączeniowych dla nowych farm fotowoltaicznych, wstrzymaliśmy pozyskiwanie dzierżaw kolejnych gruntów i skupiamy się na efektywnym zagospodarowaniu dotychczasowego areału.

Bartłomiej Krupa: Obecnie największym nośnikiem informacji o usłudze dla kredytobiorców frankowych są nasi zadowoleni klienci. Wydaje się, że nie musimy inwestować przesadnie w kampanie marketingowe, gdyż kolejne oferty ugód ze strony banków powodują wzrosty zgłaszających się do nas klientów.

Bartłomiej Krupa: Mamy do czynienia z bezprecedensową sytuacją wzrostu liczby prowadzonych postępowań, trudno zatem formułować miarodajne oceny. Oczywiście mamy więcej składów orzekających sądów niższych instancji, jednakże nie można zapominać, że orzecznictwo jest coraz bardziej jednolite, a sędziowie mają już znaczne doświadczenie w sporach frankowych. Dodatkowo regulacje „covidowe”, a nawet ostatnie zmiany w procedurze cywilnej dają perspektywę odkorowania sądów. Wydaje się, że jest możliwe, aby liczba rozstrzygnięć prawomocnych w kolejnych latach zrównała się z wyrokami, jakie odnotowujemy obecnie w I instancji.

Bartłomiej Krupa: Sytuacja kredytobiorców, pomimo podobieństwa zapisów umownych, potrafi się znacząco różnić, dlatego do zagadnienia wniosku o zabezpieczenie poprzez zawieszenie płatności rat kredytowych podchodzimy indywidulanie. W naszej ocenie, przy sprawnie prowadzonym postępowaniu oraz sprawności operacyjnej sądu, postępowanie może wydłużyć się o 6 miesięcy. Z dostępnych medialnie informacji, można było wywnioskować, że praktyka Sądu Okręgowego w Warszawie, w szczególności "wydziału frankowego", będzie zmierzała w kierunku udzielania takich zabezpieczeń kredytobiorcom, którzy nominalnie spłacili już kapitał. Jednakże, z naszych obserwacji wynika, że nie tylko warszawski sąd udziela takich zabezpieczeń, ale podobny kierunek przyjmują również inne sądy, np. Sąd Okręgowy w Poznaniu czy Katowicach. Warto przypomnieć, że wobec sytuacji klientów GNB, złożyliśmy taki wniosek w ponad 2200 spraw.

Bartłomiej Krupa: W opisanej sytuacji możliwe są dwie drogi. Jedna, wspomniana w treści pytania, tj. wezwania banku o zapłatę brakujących rat kredytu uiszczonych przez klienta w trakcie trwania postępowania sądowego. Z drugiej strony, kredytobiorca, po zakończonym prawomocnie postępowaniu sądowym, może skorzystać z przysługującego mu prawa potrącenia i w ten sposób dokonać rozliczenia swojego kredytu z bankiem. Warto również pamiętać, że na czas trwania postępowania sądowego, można wystąpić z wnioskiem o zabezpieczenie, poprzez wstrzymanie płatności rat kredytowych na czas trwania procesu.

Bartłomiej Krupa: W segmencie rehabilitacyjnym mamy do czynienia ze stałym poszerzaniem bazy na obiektach zewnętrznych, a w ostatnim czasie dodatkowo z waloryzacją stawek. Spodziewamy się utrzymać te tendencje, a największym katalizatorem wzrostu będzie budowa drugiego własnego ośrodka.

Bartłomiej Krupa: Oczywiście kredyt frankowy jest najbardziej odczuwalny dla tych kredytobiorców, których dotykają skumulowane skutki słabego złotego i wzrostu stóp procentowych w Szwajcarii. Rośnie jednak liczba osób, których na co dzień nie angażują sprawy kredytów frankowych, ale natknęły się w mediach na informacje o możliwości unieważnienia umowy. Zazwyczaj jest dla nich zaskoczeniem, jak znacznie nadpłaciły kwotę udostępnionego im kapitału. W poszczególnych bankach, których sprawy prowadzimy, grupa ta liczy od 10 do 20 procent kredytobiorców.

Bartłomiej Krupa: Wynika to z liczby prowadzonych przez nas postępowań. Na koniec IIIQ 2022 prowadziliśmy blisko 5500 spraw przeciwko bankowi Millennium i ponad 4000 przeciwko bankom takim, jak: PKO BP, BPH oraz mBank. Oczywiście każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie, ale z naturalnych względów wyroki tych czterech banków będą zawsze należały do czołówki.

Bartłomiej Krupa: Obecna relacja wyniku jednostkowego, który ogranicza zysk do podziału w stosunku do wyniku skonsolidowanego, wskazuje, że w najbliższym roku takie widełki nie będą stały na przeszkodzie nawet wypłacie 100 proc. zysku jednostkowego. Wraz ze zmianą tej proporcji, prowadzenie aktywnej polityki dywidendowej rzeczywiście nie pozwala wykluczyć zmiany.

Bartłomiej Krupa: W 3Q 2022 pozyskaliśmy 807 klientów w segmencie szkód osobowych, wobec 943 w roku poprzednim. Warto jednak zwrócić uwagę, że rośnie wartość zgłaszanych przez nas roszczeń.

Bartłomiej Krupa: Nasze doświadczenie oraz zebrane informacje pozwalają zakładać, że sprawy przed TSUE trwają od 18 do 24 miesięcy, w zależności od materii i stopnia skomplikowania sprawy. Jednakże mając na uwadze istotność zgłoszonego pytania oraz fakt, że mamy do czynienia z bankiem w przymusowej restrukturyzacji, będziemy podejmowali starania o przyspieszenie tego postępowania.

Bartłomiej Krupa: W zakresie rozstrzygnięć sądowych można dopatrywać się pewnej sezonowości, zwłaszcza z ograniczaniem aktywności w sezonie urlopowym. Jednocześnie od lat zauważamy, że w 4Q odnotowywaliśmy największą liczbę rozstrzygnięć sądowych. Biorąc pod uwagę kontynuowaną od dłuższego czasu tendencję wzrostową, powtórzenie w pierwszych kwartałach 2023 roku liczby rozstrzygnięć z 4Q 2022 roku jest niemal pewne w zakresie wyroków I instancji, a wyroków II instancji powinno być istotnie więcej.

Bartłomiej Krupa: Roszczenia przedsiębiorców nie mogą korzystać z dobrodziejstwa ochrony wynikającej z treści Dyrektywy 93/13 oraz dotychczasowego orzecznictwa TSUE. W tym przypadku posługujemy się jedynie przepisami ogólnymi kodeksu cywilnego, regulującymi sytuację podmiotów profesjonalnych występujących na rynku, które wskazują, że okres przedawnienia powinien wynosić 3 lata. Oczywiście sprawy frankowiczów-przedsiębiorców wchodzą dopiero na wokandy, a linia orzecznicza dopiero się kształtuje, więc trudno wskazać jednoznacznie, jak sądy będą podchodziły do zagadnienia przedawnienia roszczeń w tego rodzaju sprawach. Po doświadczeniach ze sprawami konsumenckimi, niczego nie można wykluczyć i określić jednoznacznie.

Bartłomiej Krupa: Rekomendacje ściśle wiążą się z poziomem obsługi zapewnianym przez dział sprzedaży. Nie upatrujemy tu zatem wzrostu marży, lecz wzrost liczby pozyskiwanych kontraktów.

Bartłomiej Krupa: Wdrożenie przez nas usługi do oferty masowej wynika nie tyle z gotowości potencjalnych klientów, aby za nią zapłacić, co z poziomu prawdopodobieństwa, że uzyskamy dla klienta satysfakcjonujące rozstrzygnięcie, przy poziomie marży akceptowalnym dla akcjonariuszy. Obecnie rozwój orzecznictwa w sprawach frankowych powoduje, że nasi klienci mogą cieszyć się z zasądzeń w przeszło 98 proc. prawomocnych rozstrzygnięć. Nie wykluczamy rozszerzenia oferty, przy zachowaniu naszych priorytetów.

Bartłomiej Krupa: Prowadzimy dla naszych klientów trzy sprawy, w których skierowano pytania do TSUE. Poziom ich skomplikowania nakazuje mi odesłać do raportów okresowych, w których szerzej je opisujemy. W kontekście ostatniej sytuacji klientów GNB i spekulacji co do stabilności innych banków ze znaczącymi portfelami kredytów frankowych, szczególnie istotne wydaje się pytanie o zgodność z dyrektywą 93/13 przepisów krajowych wyłączających postępowanie zabezpieczające.

Bartłomiej Krupa: Modelowo wyrok zasądzający składa się z części zasądzającej zapłatę oraz ustalającej nieważność stosunku prawnego. O ile egzekucje tej pierwszej części wykluczają przepisy o resolution, o tyle skutek ustalający ma doniosłe konsekwencje finansowe dla naszego klienta, gdyż uwalnia go od obowiązku dalszej płatności rat często przez kolejne 10 lat. Ten skutek implikuje należność w postaci wynagrodzenia za wykonaną usługę w części dotyczącej success fee. W części wynikającej z zasądzonych kosztów zastępstwa procesowego, egzekucja może być niemożliwa. W odniesieniu do tej grupy naszych klientów, przyjęliśmy, w mojej ocenie, nad wyraz pro-konsumencką postawę, która spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem.

Bartłomiej Krupa: Od 17 lat jesteśmy w gronie liderów w obszarze dochodzenia roszczeń z tytułu szkód osobowych. Wiele podmiotów, które działały na tym rynku, zmarginalizowało swoją działalność lub wręcz się przebranżowiło. Uważamy, że jest to działalność, na którą istnieje ważne społecznie, niezagospodarowane zapotrzebowanie i w połączeniu z komplementarnymi usługami rehabilitacyjnymi, spodziewamy się osiągać na tym odcinku dobre efekty przez kolejne lata.

Bartłomiej Krupa: Projekt przedsiębiorców wszedł do naszego portfolio w III kwartale 2022 r. Specyfika tych spraw daje podstawy zakładać, że pierwsze powództwa dopiero będą kierowane do sądów, a co za tym idzie, w przyszłym roku możemy spodziewać się pierwszych terminów rozpraw. Trudno dziś oszacować, czy wynik z tych spraw będzie odczuwalny już w 2023 r., natomiast można zakładać, że uzyskamy pierwsze rozstrzygnięcia w tej kategorii spraw.

Bartłomiej Krupa: Niestabilne otoczenie rynkowe dotyka obecnie chyba większość przedsiębiorców w Polsce, mamy jednak tę łatwość, że świadczone przez nas usługi nie są istotnie powiązane z czynnikami tak zmiennymi, jak chociażby ceny energii. Poziom marż pozwala nam na kontynuację dotychczasowej polityki cenowej i utrzymanie dużego zainteresowania klientów przy rosnącej konkurencji na naszym rynku.

Bartłomiej Krupa: Prowadzimy sprawy zarówno osób, które zawarły kredyty powiązane z kursem waluty CHF, USD jak i EUR. Sama specyfika umów kredytowych pozostaje niezmienna, gdyż umowy te posiadają podobne lub tożsame postanowienia umowne uznawane przez sądy za nieuczciwe. Jedyna różnica w prowadzeniu tych spraw polega na wyliczeniach roszczeń, gdyż należy przyjąć odmienne parametry oprocentowania oraz kursów walut.

Bartłomiej Krupa: Oceniając orzecznictwo w TSUE widzimy, że zmierza ono w kierunku daleko idącej ochrony konsumentów w relacjach z podmiotami profesjonalnymi, w tym również z bankami. Zagadnienie przedawnienia roszczeń w kontekście sporów frankowiczów z bankami w orzecznictwie TSUE jest dość oczywiste i jednoznaczne. Trybunał, w jednym z ostatnich wyroków, podtrzymał swoje stanowisko, że bieg przedawnienia roszczeń konsumentów może rozpocząć się dopiero w chwili, w której konsument dowiedział się o występowaniu w umowie klauzul abuzywnych lub w momencie, w którym najwcześniej mógł się o tym dowiedzieć. W tym obszarze nie widzimy podstaw do zmiany stanowiska przez Trybunał.
Z drugiej strony pozostaje do rozstrzygnięcia moment rozpoczęcia biegu przedawnienia roszczeń banku, który, trzymając się literalnie przepisów kodeksu cywilnego, powinien być liczony od momentu uruchomienia kapitału kredytu. Sąd Najwyższy w uchwale z maja 2021 roku wskazał, że bieg przedawnienia roszczeń banku nie może rozpocząć się wcześniej niż z chwilą zakwestionowania umowy przez kredytobiorcę. W tym przypadku SN zasugerował, aby termin ten liczyć od momentu złożenia przez klienta oświadczenia o akceptacji skutków nieważności umowy. Z takim stanowiskiem nie zgadza się środowisko prawników broniących kredytobiorców wskazując, że takim punktem może być np. złożona reklamacja do banku, kwestionująca treść umowy kredytowej. Wspominana uchwała SN spowodowała duże rozbieżności w orzecznictwie w tym przedmiocie, dlatego kwestia ta będzie również podlegała ocenie TSUE, w jednej z naszych spraw.

Bartłomiej Krupa: Dziś opublikowaliśmy kalendarz raportów okresowych na rok 2023. Zakładamy, że publikacja raportu rocznego odbędzie się odrobinę szybciej niż w tym roku. W ślad za tym ma pójść szybsze zwołanie walnego zgromadzenia akcjonariuszy, które ostatecznie zadecyduje o podziale zysku. Znaczący przyrost wyroków prawomocnych i cashflow z tego wynikający pozwala liczyć na wypłatę znacznie wcześniejszą niż w tym roku.

Bartłomiej Krupa: Jeśli każdy mecz pójdzie nam tak, jak ostatni sparing z czeskim FC Jablonec, to z pewnością tak.