Wartości niematerialne i prawne

Do wartości niematerialnych zaliczane są aktywa spełniające następujące kryteria:
- można je wyłączyć lub wydzielić z jednostki gospodarczej i sprzedać, przekazać, licencjonować lub oddać do odpłatnego użytkowania osobom trzecim, zarówno indywidualnie, jak też łącznie z powiązanymi z nimi umowami, składnikami aktywów lub zobowiązań lub
- wynikają z tytułów umownych lub innych tytułów prawnych, bez względu na to, czy są zbywalne lub możliwe do wyodrębnienia z
jednostki gospodarczej lub z innych tytułów lub zobowiązań.
Wartości niematerialne nabyte w ramach oddzielnej transakcji są ujmowane w bilansie według ceny nabycia. Wartości niematerialne nabyte w ramach transakcji przejęcia jednostki gospodarczej są ujmowane w bilansie według wartości godziwej na dzień przejęcia.
Po początkowym ujęciu wartości niematerialne i prawne wycenia się wg ceny nabycia lub kosztu wytworzenia po pomniejszeniu o umorzenie i odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości.Okres użytkowania wartości niematerialnych w zależności od ich rodzaju jest oceniany i uznawany za ograniczony lub nieokreślony. Z wyjątkiem prac rozwojowych, wartości niematerialne wytworzone przez jednostkę we własnym zakresie nie są ujmowane w aktywach, a nakłady poniesione na ich wytworzenie są ujmowane w kosztach okresu, w którym zostały poniesione. Wartości niematerialne o nieokreślonym okresie użytkowania oraz te, które jeszcze nie są użytkowane poddaje się, co roku weryfikacji pod kątem ewentualnej utraty wartości, w odniesieniu do poszczególnych aktywów lub na poziomie ośrodka wypracowującego środki pienięŜne. W przypadku pozostałych wartości niematerialnych dokonywana jest coroczna ocena, czy wystąpiły przesłanki, które mogą świadczyć o utracie ich wartości. Okresy użytkowania są poszczególnych wartości niematerialnych i prawnych poddawane są corocznej weryfikacji, a w razie konieczności, korygowane od początku następnego roku obrotowego.

Utrata wartości aktywów niefinansowych
MSR 36 wymaga testowania: wartości firmy, wartości niematerialnych o nieokreślonym okresie użytkowania i takich, które nie są jeszcze gotowe do użytkowania - co rok, zaś pozostałych składników aktywów - gdy występują do tego przesłanki. Identyfikacja ta jest pierwszym krokiem testowania pod kątem utraty wartości posiadanych przez Grupę aktywów niefinansowych. Testowanie odbywa się na minimalnym poziomie pojedynczego składnika aktywów bądź ośrodka wypracowującego środki pieniężne. Wartość firmy testuje się na poziomie pogrupowanych ośrodków wypracowujących środki pieniężne, lecz nie może to
być poziom wyższy niż poziom segmentu operacyjnego, będącego częścią składową jednostki zaangażowanej w działalność gospodarczą, w związku z którą może uzyskiwać przychody i ponosić koszty. Z utratą wartości aktywów mamy do czynienia, gdy wartość aktywów wykazana w bilansie jest niezgodna z ich faktyczną wartością, a ściślej kiedy wartość odzyskiwalna jest niższa niż wartość bilansowa. Wartość odzyskiwalna jest równa wartości godziwej
pomniejszonej o koszty sprzedaży lub wartości użytkowej, w zależności od tego, która z nich jest wyŜsza. Wartość godziwa to wartość rynkowa składników majątku, bądź też wartość tych składników, nierzadko wyznaczana przez biegłego rzeczoznawcę
majątkowego. Ze względu na trudności z pozyskaniem informacji z rynku, często łatwiejsze jest wyznaczenie wartości użytkowej. Wartość użytkową ustala się w wartości netto planowanych przepływów pieniężnych oczekiwanych z użytkowania aktywów.
Komponentami, wpływającymi na wartość użytkową są: przepływy pieniężne, stopa dyskontowa oraz wartość końcowa. Składniki aktywów prezentowane w sprawozdaniu finansowym nie mogą przyjmować wartości wyższych niż odzyskiwalne.

Wszelkie zmiany tej wartości księgowane są w koszty, więc jak się domyślasz, dokonywanie odpisów tych wartości jest dla spółek szczególnie bolesne.

Wartość księgowa spółki to 558 mln zł, ale aż 272 mln zł to wartości niematerialne i prawne. Na str. 54 raportu wyszczególnione są wyceny poszczególnych znaków towarowych, główne dwie pozycje to Grześki (182 mln zł) i Goplana (40 mln zł). Upatruję tutaj drobnego dysonansu: wartość dochodowa przedsiębiorstwa nie uzasadnia aż tak dużej wartości tych znaków. Abstrahując od wyceny rynkowej, bo taka jest trudna do przeprowadzenia (choć nie niemożliwa do oszacowania - wg rankingu Rzeczpospolitej 'Najcenniejsze polskie marki' np. Orlen jest wart 3,6 mld zł czyli 5,5% rocznych przychodów, TPSA 3 mld zł czyli 17% rocznych przychodów, marki Jutrzenki to 47% rocznych przychodów - trochę za dużo. Całość m.in. na stronie www.tvn24.pl/12692,1632942,0,1... ).
Dla mnie problem z markami jest taki, że najlepiej, by ich wartość pochodziła z transakcji, albo żeby jej w ogóle nie było. Inaczej otwiera się pole do przeszacowań, wycen i papierowych zysków z tego tytułu. Tak jak wspomniałem, przez półtora roku Jutrzenka utrzymała wartość księgową, czyli wyszła na zero, a przez ten czas marki pracowały. Gdyby przyjąć tylko 6% (poziom bardzo taniego kredytu bankowego, albo poziom opłat licencyjnych płaconych przez AmRest za KFC i inne znaki) jako koszt ich użytkowania, to mamy 25 mln zł do tyłu w sensie ekonomicznym. Marki powinny dawać wartość dodaną, premię cenową, a tutaj jest ona moim zdaniem zbyt mała w porównaniu do księgowej wartości tychże marek. Zresztą nie każda nazwa to od razu marka. Zatrzymuję się nad tym tematem, gdyż w wywiadzie dla Rynku Spożywczego prezes podkreślał, że chce budować marki, po czym wymienił szereg nic nie mówiących nazw. Budowanie wartości tą drogą tylko wtedy jest uzasadnione i działa, gdy marki są markami i dają zysk, a nie nazwami, pod którymi idą produkty pierwszocenowe.

W badanej grupie spółek suma wszystkich Wartości niematerialnych i prawnych wyniosła 63,4 mld zł, co stanowi tylko 4,2 proc. aktywów ogółem. Oznacza to, że z całego majątku wszystkich badanych spółek giełdowych, z każdego tysiąca złotych aż 958 zł zainwestowano w maszyny, urządzenia, grunty, budynki, udziały i akcje, towary, należności, a tylko 42 złote we wszelkie formy własności niematerialnej. Kwota 63,4 mld zł stanowi jednocześnie 14,9 kapitałów własnych badanej grupy spółek. Dla porównania, łączny stan gotówki wynosił 101,5 mld zł, tak więc spółki bardziej cenią sobie poduszkę płynnościową niż wartości niematerialne.