(Fot. Davide Mauro/freeimages.com)
Za włoskie „nie” w grudniowym referendum konstytucyjnym premier Mateo Renzi zapłacił dymisją. Według ekspertów Euler Hermes, niepewność co do sytuacji politycznej na Półwyspie Apenińskim może doprowadzić do umiarkowanego kryzysu zaufania. Jeżeli sytuacja nie odbije się na bankach lub na rynku obligacji, co przewiduje scenariusz bazowy biura, pogorszenie koniunktury może doprowadzić do spadku PKB o 0,3 p.p. W takim wypadku, wzrost gospodarczy wyniesie jedynie +0,6 proc. >> Zobacz także: Akcje Monte dei Paschi zawieszone
– Wynik na „nie” w referendum we Włoszech nie jest jeszcze powodem do paniki. Oceniamy, że skutki ekonomiczne będą o wiele mniej poważne niż te spowodowane przez Brexit. Ale jakiś rodzaj odruchowej reakcji jest nieunikniony. Wzrost gospodarczy spowolni przez to jak szacujemy o 0,3 p.p. roku, co oznacza, że gospodarka włoska rosnąć będzie w tempie tylko 0,6 proc. w roku 2017. To mało, zwłaszcza w porównaniu z innymi krajami europejskimi, a nawet Europy południowej. – powiedział Ludovic Subran, główny ekonomista Euler Hermes.
Jednak powinno to być o wiele mniej szkodliwe niż kryzys finansowy z lat 2011-2012, kiedy wzrost gospodarczy Włoch spadł niemal do zera.
– Jeśli banki i rynek obligacji dotkną jednak efekty uboczne – czego nie przewiduję obecnie – będziemy ponownie świadkami wzrostu gospodarczego Włoch zbliżonego do zera. W tej chwili nie sądzę, że to jest nam pisane. Luzowanie ilościowe (Quantitative Easing – QE) EBC pomaga Włochom. Instytucje europejskie mają znacznie lepiej doprecyzowane regulacje dotyczące ratowania banków bez interwencji rządowej, na przykład za pośrednictwem unii bankowej i zasad dyrektywy bail-in, uporządkowanej restrukturyzacji i likwidacji banków. – dodaje Subran.
Dodatkowo, pomimo wszystkich swoich słabości strukturalnych, Włochy wciąż posiadają budżetową nadwyżkę handlową, która pozostawi pole manewru, nawet jeśli zwiększy się oprocentowanie i koszt obsługi długu. Zamknięty krąg włoskiego zadłużenia powinien ograniczyć ryzyko przeniesienia problemów Włoch na Europę: 65 proc. włoskiego długu jest w posiadaniu włoskich obywateli.
Firmy płacą cenę – gospodarka zmierzała donikąd od wielu lat
– Włoskie banki cierpią skutki latach niskiego wzrostu gospodarczego. Brak dochodów i w szczególności nieściągalne długi sprawiły, ze dla lokalnych instytucji finansowych nadszedł trudny czas. – wyjaśnia Subran.
Wartość niespłaconych kredytów szacuje się na około 360 mld euro. Sofferenze, czyli złe kredyty, na które banki stworzyły odpisy stanowią prawie 200 miliardów euro – co odpowiada prawie 12 proc. PKB Włoch. Banki zakładają zatem, że pożyczki te przerodzą się w straty. Problemy te współgrają z niskim poziomem rentowności i zbyt niską kapitalizacją w bankach, zwłaszcza małych i średnich.
Niskie przepływy kapitału z zagranicy i spodziewane bardziej restrykcyjne warunki finansowania przez banki będzie miało określone konsekwencje (więcej w badaniu Euler Hermes). W konsekwencji nastąpi całkowita stagnacja inwestycji – zamiast zwiększyć o 2 proc., jak wcześniej oczekiwano.
Polska perspektywa – jak sytuacja we Włoszech może wpłynąć na kontakty gospodarcze?
Na szczęście niedawne referendum konstytucyjne we Włoszech nie zachwiało, wbrew alarmistycznym zapowiedziom, nie tylko UE, ale tez samą gospodarką włoską. Efekty nie będą więc spektakularne, chociaż odczuwalne – jak spodziewamy się spadną inwestycje (efekt niepewności), nie ułatwi to też z pewnością sanacji włoskiego systemu bankowego. Jak może to rzutować na współpracę gospodarczą z Polską?
Firmy włoskie są istotnym partnerem inwestycyjnym i handlowym dla polskiej gospodarki. Jak podaje Ministerstwo Rozwoju do końca 2014 roku zainwestowały one w Polsce 9,24 mld euro, działa u nas 1.300 firm z włoskim kapitałem, a jednocześnie Włochy to czwarty kraj pod względem wielkości obrotów towarowych. Nieuchronne zaostrzenie polityki banków włoskich w finansowaniu przedsiębiorstw, efekt drastycznego wzrostu wartości trudnych długów nie powinno istotnie wpłynąć na poziom włoskich inwestycji w Polsce. Inwestują bowiem firmy większe, w związku z tym z reguły mające zapewnione środki własne lub bezpośredni dostęp do rynku finansowego. Efekty zaostrzenia polityki kredytowej mogą natomiast odczuć polscy eksporterzy do Włoch. W ostatnich latach stopniowo zmniejszała się włoska nadwyżka w wymianie handlowej z Polską – zwłaszcza dzięki polskiej branży spożywczej. Polskie firmy sprzedające na Płw. Apeniński żywność, napoje ale też wyroby tytoniowe czy elektryczne powinny dobrze znać specyfikę i obserwować perspektywy rynku włoskiego… tym bardziej że już teraz średni okres obiegu należności na rynku włoskim jest dłuższy niż w Polsce o kilka tygodni i pozostaje jednym z dłuższych w UE (obecnie należności dostaje się tam średnio po 86 dniach – w samym sektorze spożywczym przeciętnie po ok. 65 dniach). Problemy sektora bankowego i w ślad za tym – włoskich firm nie powinny natomiast wpłynąć na wymianę handlową w sektorze motoryzacyjnym i metalowym, gdzie kontrakty mają charakter bardziej skoncentrowany i długofalowy, związany także z włoskimi inwestycjami w Polsce.
Tomasz Starus, członek zarządu Euler Hermes odpowiedzialny za ocenę ryzyka
>> Link do pełnego raportu po polsku
Komunikat prasowy
