Pasywna pułapka? Dlaczego ETF-y nie chronią przed wszystkim
ETF-y zdobywają popularność w Polsce – dlaczego tak się dzieje?
Fundusze ETF – czyli giełdowe fundusze indeksowe – początkowo były instrumentem niszowym, przeznaczonym dla inwestorów instytucjonalnych. Jednak od kilkunastu lat stają się coraz bardziej dostępne także dla inwestorów indywidualnych. Jak pokazują dane domów maklerskich, ETF-y wypierają zagraniczne akcje jako dominujący instrument w portfelach polskich inwestorów. Coraz więcej z nich zaczyna swoją przygodę inwestycyjną właśnie od ETF-ów.
– Jest to narzędzie, które pomaga zacząć inwestować. Wiele osób, które do tej pory nie inwestowało zaczyna od ETF-ów, bo nie wymaga to umiejętności analitycznych. Nie trzeba mieć wiedzy z zakresu analizy fundamentalnej, technicznej, ponieważ ETF-y są zdywersyfikowanymi portfelami, więc tego typu wiedza nie jest tutaj niezbędna. Można jednak inwestować w ETFy aktywnie i pewna wiedza z tego zakresu jest przydatna – mówi Artur Wiśniewski, twórca Atlasu ETF i autor badania „ETF w portfelu”.
Czy nowi inwestorzy ETF są gotowi na bessę?
Z badania wynika, że dla około 40 proc. respondentów ETF był pierwszym instrumentem inwestycyjnym, po który sięgnęli. Z drugiej strony, dominujące są długoterminowe deklaracje. Wielu inwestorów wskazuje horyzont 10–20 lat. Problem w tym, że znaczna część z nich nie doświadczyła jeszcze głębokich spadków na rynkach akcji.
– Wydaje mi się, że tutaj jest ta pewna pułapka, że często patrzymy na krótki okres. Na wykresach indeksów widzimy w zasadzie permanentny wzrost w ciągu ostatnich kilkunastu lat. Były oczywiście te spadki covidowe, ale to nie były takie bardzo głębokie i długotrwałe, to nie była długotrwała i głęboka bessa. Wiele osób może mieć wrażenie, że gorszych scenariuszy być nie może, a ja myślę, że to się kiedyś w końcu powtórzy. Raz na jakiś czas zdarzają się głębsze i dłuższe spadki niż takie, które sięgają 20 czy 30 proc. Wydaje mi się, że wiele osób może zostać zaskoczonych przez taką sytuację i być może się też zniechęcić i wydaje mi się, że to może być udziałem wielu osób – ostrzega Wiśniewski.
Jak zminimalizować ryzyko inwestując w ETF-y?
ETF-y same w sobie nie eliminują ryzyka. Są tylko narzędziem. Ich skuteczność i bezpieczeństwo zależą od tego, jak zostaną wykorzystane w portfelu.
– Akcje są jednak najbardziej zyskowne, ale jednak też najbardziej zmienną klasą aktywów. Zmienną, czyli mówiąc wprost, potrafią spadać najmocniej ze wszystkich klas aktywów, przynajmniej tych tradycyjnych – tłumaczy Wiśniewski.
Dobrym rozwiązaniem może być też rozłożenie inwestycji w czasie, np. przez strategię DCA (dollar-cost averaging), czyli regularne kupowanie ETF-ów w równych odstępach czasu. To zmniejsza ryzyko „złapania górki”. Alternatywą jest też dodanie do portfela aktywów o niskiej korelacji z akcjami, takich jak złoto czy obligacje indeksowane inflacją. W okresach kryzysowych mogą one pełnić funkcję stabilizującą, choć – jak zastrzega Wiśniewski – ich skuteczność zależy od warunków rynkowych.
Dlaczego ETF-y nie zawsze oznaczają dywersyfikację?
ETF-y bywają utożsamiane z bezpieczeństwem, ponieważ oferują szeroką dywersyfikację. Ale to tylko pozór. ETF-y na indeksy ważone kapitalizacją – jak S&P 500 – mogą być silnie skoncentrowane na kilku spółkach. Na koniec 2024 roku 10 największych firm stanowiło 35 proc. kapitalizacji indeksu S&P 500.
– To nie jest już klasyczna dywersyfikacja, ale rynek odpowiada na te obawy. Pojawiają się ETF-y typu „equal weight”, gdzie wszystkie spółki mają równy udział, albo fundusze odwzorowujące indeksy z wyłączeniem największych firm – komentuje Artur Wiśniewski.
To jednak nadal nie rozwiązuje problemu emocji. Pasywne inwestowanie wydaje się łatwe w teorii, ale w praktyce wymaga dużej dyscypliny. Kiedy portfel spada o 30–40 proc., wiele osób panikuje i sprzedaje na dołku – niszcząc całą strategię.
Geopolityczne ryzyka a bezpieczeństwo ETF-ów
W kontekście rosnących napięć geopolitycznych coraz więcej inwestorów zastanawia się nad zabezpieczeniem swojego portfela przed ekstremalnymi scenariuszami. Przykład inwazji Rosji na Ukrainę pokazuje, że nawet inwestując za granicą, nie jesteśmy całkowicie odporni na ryzyka systemowe i regulacyjne.
– Giełda ukraińska w zasadzie została zamknięta, przestała działać w okresie wojny. Jeżeli ktoś inwestuje w instrumenty na GPW, to jest takie ryzyko, że nasza giełda mogłaby nie funkcjonować w czasie działań wojennych. Natomiast jeżeli ktoś inwestuje nawet w instrumenty z rynków zagranicznych, więc ten problem go nie dotyczy, to tu może się pojawić kwestia możliwości wypłaty środków. Banki na Ukrainie działają, system finansowy działa i nie ma tam żadnej zapaści, natomiast wraz z pierwszym dniem wojny zostały tam wprowadzone ograniczenia w zakresie możliwości wypłat aktywów – komentuje Wiśniewski.
Dlatego część inwestorów decyduje się na konta maklerskie u zagranicznych brokerów, aby mieć realny dostęp do środków z pominięciem krajowego systemu bankowego.
Chcesz inwestować w ETF-y, ale nie wiesz, od czego zacząć? A może już inwestujesz i zastanawiasz się, jak dobrze przygotować swój portfel na trudniejsze czasy? Zobacz całą rozmowę z Arturem Wiśniewskim – twórcą Atlasu ETF i popularyzatorem inwestowania pasywnego.
