Fot. Pexels/Wikimedia Commons
Żelazna Kopuła (Iron Dome) to izraelski system obrony przeciwrakietowej, którego rozwój rozpoczął się po konflikcie z Hezbollahem w 2006 r. W trakcie tego konfliktu, znanego jako II wojna libańska, Hezbollah wystrzelił tysiące rakiet na północne regiony Izraela, powodując znaczące straty materialne i ludzkie. Zdecydowana odpowiedź na te zagrożenia stała się priorytetem dla izraelskiego rządu i wojska.
W odpowiedzi na potrzebę skutecznej obrony przed rakietami krótkiego zasięgu izraelskie ministerstwo obrony zleciło dwóm krajowym przedsiębiorstwom obronnym – Rafael Advanced Defense Systems i Israel Aerospace Industries – opracowanie nowego systemu obrony przeciwrakietowej. Prace nad formacją, którą nazwano Żelazna Kopuła, ruszyły pełną parą i już w roku 2011 system został oficjalnie wprowadzony do służby.
Żelazna Kopuła składa się z trzech głównych komponentów:
- Radar detekcyjny – wykrywa nadlatujące rakiety i śledzi ich trajektorię.
- Centrum dowodzenia i kontroli – analizuje dane radarowe i podejmuje decyzję o przechwyceniu.
- Wyrzutnia rakiet – odpala rakiety przechwytujące, które niszczą cele w powietrzu.
Żelazna Kopuła różni się od innych systemów obrony rakietowej kilkoma kluczowymi cechami, które czynią ją wyjątkowo skuteczną w specyficznych warunkach:
- Zasięg i cel: Żelazna Kopuła jest zaprojektowana głównie do zwalczania krótkozasięgowych (od 4 do 70 km) pocisków, w tym rakiet, artyleryjskich pocisków moździerzowych oraz dronów kamikadze. Większość innych systemów, jak m.in. amerykański Patriot czy THAAD (Terminal High Altitude Area Defense) jest projektowana do przechwytywania pocisków balistycznych o większym zasięgu i większych wysokościach. Oczywiście Izrael posiada również systemy obrony dalekiego zasięgu ARROW 2 i 3, które korzystają z amerykańskich rakiet Patriot.
- Decyzja o przechwyceniu: System używa zaawansowanego radaru i algorytmów komputerowych do oceny, które z wykrytych pocisków faktycznie stanowią zagrożenie dla obszarów zamieszkałych lub strategicznych. Przeciwrakieta jest wystrzeliwana tylko wtedy, gdy rakietę uznaje się za zagrożenie dla celu. To pozwala na efektywniejsze zarządzanie amunicją i minimalizowanie kosztów, gdyż nie każda wykryta rakieta jest przechwytywana.
- Mobilność: Żelazna Kopuła posiada zarówno stacjonarne, jak i mobilne wyrzutnie, co pozwala na szybkie przemieszczanie systemu w odpowiedzi na zmieniające się zagrożenia i adaptację do dynamicznego pola walki.
- Koszty: W porównaniu do większości systemów obrony przeciwrakietowej, koszt przechwycenia pojedynczego pocisku przez system Żelazna Kopuła jest stosunkowo niski. Koszt jednej baterii wynosi 50 mln dolarów, natomiast koszt jednego przechwycenia to ok. 100-150 tys. dolarów. Jest to ponad 20 razy mniej względem amerykańskiego systemu Patriot, którego jedna rakieta kosztuje ok. 3 mln dolarów. Przy obronie przed masowymi atakami rakietowymi nabiera to wielkiego znaczenia.
- Szybkość reakcji: Żelazna Kopuła jest zdolna do bardzo szybkiej reakcji na nadchodzące zagrożenia, co jest kluczowe w obliczu ataków rakietowych przeprowadzanych przez grupy takie jak Hamas, gdzie pociski są często wystrzeliwane w krótkich odstępach czasu.
- Skuteczność: System ma bardzo wysoką skuteczność, strącając ok. 90 proc. obiektów, co jest wyjątkowo wysoką wartością dla systemów obrony przeciwrakietowej.
Te unikalne cechy sprawiają, że Żelazna Kopuła jest szczególnie przydatna w ochronie przed sporadycznymi i niskokosztowymi atakami rakietowymi. Inne systemy obrony rakietowej są zazwyczaj projektowane z myślą o innym typie zagrożenia, często wymagające większej dalekosiężności oraz zdolności przechwytywania zaawansowanych pocisków balistycznych i nuklearnych.
Żelazna Kopuła to system obrony o stosunkowo krótkim zasięgu, który zaczyna działać w odległości od 4 do 70 km. Tymczasem powierzchnia Unii Europejskiej jest 180 razy większa od Izraela. Stąd objęcie podobnym systemem choćby tylko kluczowych obszarów Europy kosztować będzie nieporównywalnie więcej.
Za wprowadzeniem „Żelaznej Kopuły” do Europy opowiadał się premier Polski, Donald Tusk, który podczas ostatniego spotkania z premierką Danii Mette Frederiksen stwierdził: „Budowa Żelaznej Kopuły przeciwko rakietom i dronom jest potrzebna (…). Ostatni atak na Izrael potwierdził, jak ważne są takie instalacje. Nie ma powodu, aby Europa takiego systemu nie miała”.
Na uwagę zasługują także rynkowe efekty działania kopuły nad Izraelem. Dzięki temu, że zestrzelono znaczną większość irańskich rakiet izraelska waluta nawet umocniła się w poniedziałek względem końca tygodnia o 1,6 proc., by następnie wrócić do poziomów sprzed ataku.
Co więcej, pozwoliło to uniknąć odpływu kapitału z giełdy, która od piątkowego zamknięcia obsunęła się zaledwie o 0,8 proc. Tymczasem gdyby straty sięgnęły 10 proc. (co technicznie oznacza giełdowy krach), z giełdy Izraela ubyłoby 30 mln USD.
Autor: Grzegorz Dróżdż, analityk Conotoxia Ltd.
