StockWatch.pl: Dlaczego spółki emitują obligacje niezabezpieczone? Czy z perspektywy inwestora warto kupować takie papiery dłużne?
Michał Lasota: Z reguły bardzo duże podmioty gospodarcze posiadające dobry standing finansowy oraz silną renomę nie ustanawiają zabezpieczenia emitowanego przez nie długu. Wynika to z tego, że ryzyko ich niewypłacalności postrzegane jest jako znikome i rynek akceptuje brak ustanowienia zabezpieczenia. Tak robią np. banki lub wielkie koncerny. Ponadto poprzez emisję obligacji kapitału poszukują także spółki średniej wielkości oraz te na początkowym etapie swojego rozwoju. Takie podmioty często nie dysponują odpowiednio atrakcyjnymi aktywami, które mogłyby stanowić przedmiot zabezpieczenia, lub zabezpieczenie na takich aktywach znacznie podniosłoby koszty obsługi długu. Tak jest w przypadku, gdy maszyny stanowią własność leasingodawcy lub na nieruchomości ustanowiona jest już hipoteka. Decyzja o inwestycji w obligacje niezabezpieczone powinna zależeć od indywidulanej sytuacji danego inwestora – jego apetytu na zysk i awersji do ryzyka. Warto kupować takie papiery dłużne, które odpowiadają naszemu indywidualnemu profilowi inwestycyjnemu i strategii pomnażania majątku. Pamiętajmy, iż zgodnie z zasadą premii za ryzyko, potencjalne wyższe zyski wiążą się zazwyczaj z odpowiednio wyższym ryzykiem. Inwestorzy powinni mieć to na uwadze, gdy myślą, ile chcą zarobić na danej inwestycji. Niezależnie od wszystkiego przed podjęciem ostatecznej decyzji należy zapoznać się szczegółowo z propozycją nabycia lub dokumentem ofertowym danych papierów dłużnych.
Proszę o krótkie przybliżenie poszczególnych możliwych sposobów zabezpieczeń obligacji? Które są najlepsze dla posiadaczy obligacji?
Najpopularniejsze typy stosowanych zabezpieczeń to hipoteka, zastaw rejestrowy oraz poręczenie.
Hipoteka nie daje pierwszeństwa bezwzględnego i absolutnego, jednak gwarantuje zaspokojenie przed prawami rzeczowymi, prawami osobistymi i roszczeniami nieujawnionymi w księdze wieczystej. Obligatariusze powinni wcześniej sprawdzić czy dana nieruchomość jest wolna od obciążeń (np. innej hipoteki), a jeśli nie, to ustalić ich aktualną wysokość.
Zastaw rejestrowy ustanawiany jest najczęściej na aktywach takich jak akcje, certyfikaty inwestycyjne lub zbiory wierzytelności, z których egzekucja przynajmniej teoretycznie pozwalała na szybkie i efektywne zaspokojenie. Co ważne, zastaw rejestrowy nie ulega przedawnieniu, mimo przedawnienia się wierzytelności, którą zabezpieczał. Mowa tylko o kwocie głównej – odsetki się przedawniają.
Poręczenie można porównać do gwarancji udzielanej przez poręczyciela za emitenta, a na rzecz obligatariuszy. Jakość tej gwarancji zależy każdorazowo od kondycji finansowej poręczyciela, ponieważ ten odpowiada jak współdłużnik solidarny, czyli tak samo jak emitent. Obligatariusze uzyskują w ten sposób dłużnika pomocniczego – zabezpieczającego realizację zobowiązań emitenta.
Najlepszym zabezpieczeniem jest przedmiot, który nie traci na wartości w czasie i jest płynny, czyli pozwala na łatwe zbycie i zaspokojenie obligatariuszy z uzyskanych środków.
Jedno z najpopularniejszych zabezpieczeń obligacji to nieruchomości. Jak je zweryfikować?
Najlepiej na podstawie lektury wyceny danej nieruchomości dokonanej przez uprawnionego biegłego. Taka wycena powinna być przeprowadzona zgodnie z obowiązującymi zasadami oraz standardami stosowanymi przez rzeczoznawców majątkowych i udostępniona inwestorom wraz z warunkami emisji obligacji.
Na rynku Catalyst zdarzają się problemy z wykupem obligacji. Załóżmy, że obligacje są zabezpieczone na hipotece, a spółka nie złożyła wniosku o upadłość. Co wówczas ma zrobić inwestor?
Każdy obligatariusz może żądać wykupu posiadanych obligacji, jeżeli emitent nie wypełni zobowiązań wynikających z obligacji, tj. nie zapłaci na czas kuponu lub nie wykupi zapadających obligacji. Po zgłoszeniu pisemnego zawiadomienia do emitenta administrator hipoteki (ustanawiany zawsze w tego rodzaju zabezpieczeniach) powinien przystąpić do zaspokojenia wierzytelności na warunkach określonych ustawami i zawartymi w propozycji nabycia obligacji.
Co należy robić, kiedy spółka jednak składa wniosek o upadłość?
Jeśli emitent złożył do sądu wniosek o upadłość, a sąd po jego rozpoznaniu wyda postanowienie o ogłoszeniu upadłości, wtedy każdy z obligatariuszy powinien zgłosić swoje wierzytelności z tytułu posiadanych obligacji. Jeśli papiery dłużne były zabezpieczone na majątku emitenta, wówczas kurator ustanowiony przez sąd zgłasza je do osobnej masy upadłości.
Na wstępie pytałem o obligacje niezabezpieczone. Jeżeli spółka nie wykupuje takich obligacji, to jakie szanse ma inwestor na odzyskanie kapitału?
Inwestor ma nadal szanse na odzyskanie kapitału, jednakże mogą być one znacznie mniejsze, jeśli emitent jest bardzo zadłużony, a wierzycieli którym przysługuje pierwszeństwo w zaspokojeniu roszczeń jest wielu. Jeśli dojdzie do likwidacji, wszyscy wierzyciele emitenta zaspokajani będą w drodze podziału funduszów ogólnej masy upadłości, która tworzy majątek emitenta. Wierzytelności obligatariuszy będą zaspokajane na końcu, ponieważ należą dopiero do czwartej z pięciu kategorii zaspokojenia.
Dziękuję za rozmowę.
