Spółki ukraińskie łapią drugi oddech, ale droga do prawdziwego odbicia wiedzie przez morze.
Gdy w lutym za naszą wschodnią granicą wybuchła wojna, a świat obiegły nagrania z bombardowań przedmieść Kijowa, na inwestorów padł blady strach. Wojna na Starym Kontynencie sparaliżowała rynki finansowe, a ukraińskie holdingi rolnicze zaliczyły prawdziwy krach. Po blisko trzech miesiącach wojny w Ukrainie jest już jasne, że wiele czarnych scenariuszy nie zrealizuje się. Rząd w Kijowie działa, a wojska skutecznie bronią się przed rosyjską agresją i co ważne, mają potężne wsparcie z Zachodu. Mimo iż wojna trwa i wciąż ważą się losy kształtu Ukrainy, inwestorzy łakomym okiem spoglądają w stronę mocno przecenionych holdingów rolno-spożywczych.
Mocna ofensywa (siewna)
Wyceny spółek determinowane są nie tylko przez wydarzenia na froncie. W tym tygodniu impulsem okazały się doniesienia na temat postępów w zasiewach oraz wzrosty cen zbóż na świecie. Pod koniec ubiegłego tygodnia ukraińskie Ministerstwo Rolnictwa poinformowało, że wg stanu na 12 maja już 90 proc. gruntów rolnych została obsiana. Najlepiej sytuacja wygląda na zachodzie i w centrum Ukrainy, a najgorzej na wschodzie. Większość terytorium obwodu ługańskiego jest obecnie strefą wojenną, co praktycznie uniemożliwia jakiekolwiek prace na polach. Żeby nieco zminimalizować straty, w obwodach wołyńskim, winnickim, kirowohradzkim i dniepropietrowskim obszary uprawy pszenicy jarej zostały powiększone o 10-15 proc. r/r. Dane zostały ciepło przyjęte przez inwestorów, szczególnie że jeszcze dwa miesiące temu eksperci i same spółki nastawiały się na znacznie skromniejszą kampanię. Kernel Holding, czyli największy producent rolny w Ukrainie, sygnalizował spadek areału zasiewów o 25-40 proc. w zależności od uprawy.
– W ostatnim czasie dane dot. zasiewów były weryfikowane w górę, co oczywiście jest pozytywną informacją. Tu trzeba chylić czoła prze Ukraińcami, że mimo trudnych warunków udało im się tak sprawnie przeprowadzić akcję zasiewową. Ale żeby nie było tak różowo trzeba też dodać, że brakowało nawozów, a to odbije się na wielkości i jakości zbiorów – zaznacza Jakub Szkopek, analityk Erste Group.
W dane ministerstwa wpisały się informacje bezpośrednio ze spółek. Astarta pochwaliła się, że w wiosennej kampanii obsiała 100 proc. posiadanych gruntów. Co ciekawe prace polowe zrealizowano nawet w obwodzie czernichowskim, czyli na terenie, który jeszcze nie tak dano znajdował się pod okupacją wojsk rosyjskich, a miejscami był też zaminowany. Brak strat i szkód wywołanych przez wojnę zadeklarował szef rady dyrektorów KSG Agro. Według Siergieja Kasjanowa, spółka wręcz zwiększa produkcję mięsa oraz poszerza geografię dostaw.
– W pierwszych dniach maja rozpoczęliśmy kampanię siewną – zasiewamy 8,5 tys. ha słonecznikiem i 1 tys. ha kukurydzą. Zaopatrzyliśmy się w paliwo, nasiona i nawozy z wyprzedzeniem, w większym stopniu jeszcze przed rozpoczęciem działań wojennych. Nasz partner TAScombank pomógł w finansowaniu otwierając linię kredytową na 100 mln UAH (ok. 3,4 miliona USD). Czyli wszystko idzie zgodnie z planem. Również pod koniec kwietnia przeprowadziliśmy obróbkę chemiczną upraw ozimych (rzepak, pszenica, jęczmień), których plony są w dobrej kondycji. Na prośbę lokalnej administracji zagospodarowaliśmy ok. 2.000 ha ziemi pozostawionej przez rolników, którzy obecnie nie są w stanie jej uprawiać. W tym miesiącu zasiejemy tam słonecznik, a jesienią zboża ozime – powiedział przewodnicy rady dyrektorów KSG Agro, Siergiej Kasjanow.
Lokalizacja aktywów poszczególnych spółek ukraińskich.
Nieco gorzej wypadła grupa IMC. Spółka zagospodarowała łącznie 73 proc. swojego banku ziemi. Jak zaznaczono, kampania jeszcze trwa, a pola w rejonie Czernihowa są obecnie sprawdzane pod kątem materiałów wybuchowych.
Ceny zbóż rosną
Tylko w tym tygodniu WIG-Ukraina wzrósł o blisko 18 proc., a od dołka z początku marca aż o 43 proc. Notowania niektórych spółek rosły z dnia na dzień w dwucyfrowym tempie, ale wciąż daleko im do poziomów sprzed wybuchu wojny.
– Wydaje się, że inwestorzy mogli mocno obawiać się znacznie większego ograniczenia areału zasiewu oraz zmniejszenia całego biznesu Astarty albo innych spółek z uwagi na trwającą wojnę, co nie realizuje się. Tak więc wyceny spółek reagują na zmieniający się sentyment inwestorów, który był mocno negatywny po rozpoczęciu konfliktu, a teraz normalizuje się. Z drugiej strony wojna ciągle trwa i nadal może mieć wpływ na dalszą część prac. Drugim pozytywnym czynnikiem wpływającym na wyceny jest powrót notowań zbóż do wzrostów po informacji o wprowadzeniu zakazu eksportu pszenicy przez Indie, z uwagi na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego swoim obywatelom – komentuje Michał Krajczewski, kierownik Zespołu Doradztwa Inwestycyjnego BNP Paribas Bank Polska.
Coraz większym problemem są też warunki pogodowe. Dane meteorologiczne z Francji czy innych europejskich krajów wskazują na suszę. Do tego u wybrzeży Ukrainy utknęło około 100 statków do transportu ziarna. To dodatkowo napędza kryzys na rynku towarowym i winduje ceny pszenicy na świecie.
Kliknij, aby powiększyć
Eksport, czyli palący problem Ukrainy
Na ten moment rynek żyje pozytywnymi doniesieniami na temat udanej kampanii wiosennej. Jednak w szerszej perspektywie problemem pozostaje kwestia eksportu. Rosyjska marynarka wojenna, mimo dotkliwych strat wciąż kontroluje wybrzeże i nie przepuszcza statków. Z kolei Ukraina nie ma floty, która mogłaby przełamać ten impas.
Jak zaznaczają eksperci, nawet jeśli spółki zbiorą plony, to nie będą miały jak ich wysłać za granicę. Handel morski to podstawa ukraińskiego eksportu. W 2021 r. przez porty przewinęło się łącznie 2/3 wszystkich towarów wyprodukowanych w Ukrainie. Z kolei zboża to pozycja numer jeden na liście towarów eksportowych Ukrainy. Odpowiadają za ok. 10 proc. PKB naszych wschodnich sąsiadów.
– Spółki mogą obsiać pola i zebrać plony, ale na ten moment nie mają jak ich wysłać w świat. Na Morzu Czarnym trwa rosyjska blokada Odessy, czyli kluczowego portu z punktu widzenia eksportu zbóż i oleju. Na przykład giełdowy Kernel posiada w tym miejscu dwa nabrzeża przeładunkowe. Trzeba pamiętać, że Ukraina rocznie wysyłała 50 mln ton zbóż droga morską, a tylko 7 mln ton koleją. Na szybką przesiadkę na kolej czy skokowe zwiększenie capacity nie ma szans. Ukraina zwyczajnie nie jest na to gotowa infrastrukturalnie – mówi Jakub Szkopek, analityk Erste Group.
Aktywa Kernel Holdingu. Źródło: Spółka.
Jak dodaje ekspert, nawet jeśli wojna zakończyłaby się już teraz, to przywrócenie normalnego transportu morskiego zajęłoby kolejne 3 miesiące. Akwen jest zaminowany do tego stopnia, że część bomb dryfuje po Morzu Czarnym. Niektóre miny znajdywane są nawet u wybrzeży Turcji. To potęguje ryzyko. Na ten moment żaden z ubezpieczycieli nie chce zabezpieczyć takiego transportu.
– Problem przywrócenia handlu morskiego jest palący, ponieważ bez działających portów w silosach szybko zabraknie miejsca do przechowywania ziarna, a spółkom skończy się kapitał obrotowy. Już teraz firmom ledwo starczało na zakupy, a problem wróci za kilka miesięcy, gdy ruszą zbiory. W mało komfortowej sytuacji jest. m.in. Astartą. Spółka w II połowie września rozpocznie kampanię buraka cukrowego, czyli budowanie zapasów, które będzie sprzedawała przez cały kolejny rok – dodaje Jakub Szkopek.
Pierwsze dane opublikowane przez Ukrainę potwierdzają, że tranzyt koleją jest dalece niewystarczający. Mimo sporych wysiłków, w ciągu dwóch miesięcy udało się wyeksportować zaledwie 1,3 mln ton zboża, z czego samą koleją mniej niż 1 mln ton. Tymczasem jak poinformował komisarz UE ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski, Ukraina powinna eksportować 5 mln ton zboża miesięcznie dla uniknięcia zagrożenia globalnego bezpieczeństwa żywnościowego.
Źródło: Ukraińskie ministerstwo rolnictwa i żywności.
Obecnie trwają gorączkowe poszukiwania rozwiązań. Ukraina zwiększyła m.in. eksport poprzez port w pobliżu ujścia na Dunaju, ale i to jest kroplą w morzu potrzeb. Kraje takie jak Polska i Rumunia otwarcie deklarują pomoc w postaci własnych portów. Problemem pozostaje jednak przepustowość kolei i wysokie koszty transportu. Trwają też rozmowy m.in. z Białorusią i Turcją. Według nieoficjalnych ustaleń, Białoruś w zamian za zniesienie sankcji miałaby zaoferować korytarz kolejowy do portów na Litwie i Łotwie. Z kolei Turcja rozważa podjęcie się rozminowania Morza Czarnego, w zamian za jakieś ustępstwa wobec Rosji.
Temat sytuacji na Morzu Czarnym pojawił się także w ONZ. Rosyjskie MSZ w odpowiedzi na apel organizacji o otwarcie dostępu do portów morskich na Ukrainie zasugerowało rozważenie zniesienia sankcji wobec Rosji. Sprawa jest więc rozwojowa, bo dotychczas strona rosyjska nie chciała słyszeć o jakimkolwiek ograniczaniu ofensywy.
