NBP: Pojawiło się ryzyko nadmiernego ograniczenia dostępności kredytu w gospodarce
– Polski system finansowy wszedł w okres pandemii COVID-19 w dobrej kondycji, odporny na szoki i bez znaczących nierównowag. W odróżnieniu od globalnego kryzysu finansowego z 2008 r., przed którym akcja kredytowa rosła bardzo dynamicznie, w ostatnich latach nie występowały napięcia na rynku kredytowym. Jednocześnie znacząco podniesiono odporność systemu bankowego, zarówno poprzez zwiększenie kapitałów, jak również poprzez podniesienie jakości zarządzania ryzykiem. System bankowy charakteryzuje się stabilnym finansowaniem i wysoką płynnością – czytamy w raporcie.
Siła i charakter szoku związanego z pandemią sprawiają jednak, że znacząco wzrosło ryzyko kredytowe i pojawiło się ryzyko nadmiernego ograniczenia dostępności kredytu w gospodarce.
– Skala szoku makroekonomicznego związanego z pandemią COVID-19 istotnie podnosi prawdopodobieństwo wystąpienia problemów z obsługą długu w większości kategorii kredytów. Jednocześnie – z uwagi na spodziewane, ale niepewne co do swej skali – straty kredytowe pojawiło się ryzyko nadmiernego ograniczenia dostępności kredytu (credit crunch). Może ono mieć niekorzystny wpływ na sferę realną gospodarki i w konsekwencji także na system finansowy – czytamy dalej.
NBP stwierdził, że szok wywołany pandemią uwydatnił dotychczasowe słabe punkty systemu finansowego i spowodował powstanie nowych obszarów ryzyka. W związku ze skutkami pandemii COVID-19 następujące procesy wymagają – według banku centralnego – szczególnej uwagi:
- ryzyko kredytowe – w związku z pogorszeniem sytuacji finansowej kredytobiorców znacząco wzrosło prawdopodobieństwo materializacji ryzyka kredytowego we wszystkich kategoriach kredytu, co będzie negatywnie wpływać na poziom odpisów i wyniki finansowe banków;
- ryzyko nadmiernego ograniczenia dostępności kredytu – wysoka niepewność co do wpływu pandemii na sytuację banków i kredytobiorców może prowadzić do nadmiernego ograniczenia dostępności kredytu w gospodarce przez banki (credit crunch). Działania publiczne mogą tylko częściowo ograniczać to ryzyko, ale dynamika akcji kredytowej będzie zależeć w decydującym stopniu od skłonności banków do podejmowania ryzyka i popytu na kredyt;
- wzrasta znaczenie powiązań pomiędzy sektorem bankowym i rządowym na skutek zwiększonego zaangażowania sektora bankowego w obligacje skarbowe i obligacje gwarantowane przez Skarb Państwa;
- trudna sytuacja finansowa pojedynczych instytucji kredytowych – przed wybuchem pandemii niektóre podmioty znajdowały się w trudnej sytuacji finansowej i nie dysponowały odpowiednimi nadwyżkami kapitałowymi. Ich problemy mogą pośrednio negatywnie wpłynąć na wyniki finansowe pozostałych instytucji. Pandemia sprawia, że prawdopodobieństwo takiego scenariusza wzrasta.
W sytuacji związanej z pandemią COVID-19 priorytetem jest utrzymanie kredytowania gospodarki przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa i odporności systemu finansowego. W opinii NBP, realizacja następujących rekomendacji będzie sprzyjać osiągnięciu tego celu.
- Instytucje kredytowe, zakłady ubezpieczeń i towarzystwa funduszy inwestycyjnych powinny w całości przeznaczyć zyski wypracowane w poprzednich latach na zwiększenie bazy kapitałowej.
- Banki powinny wypracować rozwiązania ułatwiające obsługę zadłużenia kredytobiorcom dotkniętym skutkami pandemii, obejmujące m.in. wakacje kredytowe lub pozwalające – w uzasadnionych przypadkach – na restrukturyzację zadłużenia.
- Banki powinny utrzymać indywidualną ocenę ryzyka i m.in. unikać automatyzmu w przekładaniu oceny sytuacji poszczególnych branż na ocenę sytuacji kredytowej osób w nich zatrudnionych i firm w nich działających.
- Banki, we współpracy z firmami audytorskimi, powinny wypracować zharmonizowane podejście do raportowania strat kredytowych.
- Towarzystwa funduszy inwestycyjnych powinny podjąć działania ograniczające ryzyko płynności w zarządzanych przez nie otwartych funduszach inwestycyjnych, wyliczył bank centralny.
Analiza przeprowadzona w niniejszej edycji raportu opiera się na danych dostępnych do dnia 13 maja 2020 r. (cut-off date). Raport został przyjęty przez zarząd NBP na posiedzeniu 8 czerwca 2020 r.
