TSUE kolejny raz stanął po stronie frankowiczów
W sprawie C-139/22, Trybunał przesądził kwestię skutku wpisania nieuczciwego postanowienia umownego do rejestru klauzul abuzywnych prowadzonego przez UOKiK, potwierdził zasadność usunięcia z umowy nieuczciwego warunku umownego oraz zakresu obowiązku informacyjnego spoczywającego na banku względem konsumentów.
W sprawie małżeństwa kredytobiorców frankowych, którzy domagali się podważenia umowy kredytu indeksowanego do waluty CHF zawartej z 2009 r. sąd krajowy rozpatrując sprawę powziął wątpliwości w zakresie prowadzonej sprawy, które nie zostały dostatecznie rozstrzygnięte w polskim orzecznictwie i wymagają ujednolicenia, w szczególności w przedmiocie skutku jaki wywołuje wpisanie nieuczciwego warunku umownego do rejestru klauzul nieuczciwych prowadzonego przez UOKiK. Sąd krajowy rozważa, czy musi każdorazowo badać przesłanki nieuczciwości warunków umownych zawartych w umowie kredytowej, w sytuacji kiedy dana klauzula została uznana za nieuczciwą przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i w wyniku tego została wpisana do rejestru klauzul nieuczciwych prowadzonego przez UOKiK.
Dodatkowo sąd powziął wątpliwości, czy przepisy dyrektywy stoją na przeszkodzie wykładni sądowej przepisów krajowych, zgodnie z którą nieuczciwe postanowienie umowne traci swój nieuczciwy charakter, jeżeli kredytobiorca może zdecydować, że będzie wykonywał swoje umowę w oparciu o innych warunek zawarty w umowie, który jest uczciwy. Powyższe pytanie wynika z treści umowy kredytowej, która w swojej treści zawierał dwa warunki umowne określające sposób spłaty kredytu, z których jeden był uczciwy, a drugi nie.
Istotnym zagadnieniem rozstrzygniętym przez TSUE jest również ustalenie zakresu definicji konsumenta z uwzględnieniem jego indywidulanych cech w kontekście spoczywającego na banku obowiązku informacyjnego. Sąd krajowy powziął wątpliwości, czy na banku spoczywa taki sam zakres obowiązku informacyjnego w stosunku do konsumenta, którego wiedza, wykształcenie i doświadczenia związane jest z pracą w banku w sytuacji, gdy drugi z kredytobiorców nie posiada takiego zaświadczenia.
– W swoim oczeniu TSUE jednoznacznie wskazał, że celem dyrektywy 93/13 jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów, który ma służyć przede wszystkim konsumentom, którzy powinni być skutecznie chronieni w ramach krajowego porządku prawnego. W tym zakresie sąd krajowy może uznać nieuczciwość postanowienia umownego poprzez stwierdzenie, że treść kwestionowanego warunku odpowiada treści klauzuli wpisanej do rejestru klauzul abuzywnych. Brak konieczności każdorazowej weryfikacji przesłanek abuzywności powinno wpłynąć na przyśpieszenie toczących się postępowań sądowych – komentuje Bartłomiej Krupa, prezes zarządu Votum S.A.
Dodatkowo, Trybunał wskazał, że celem dyrektywy nie jest zapewnienie konsumentom możliwości wyboru pomiędzy uczciwymi a nieuczciwymi warunkami umownymi, tylko eliminacja z treści umowy nieuczciwych postanowień umownych. W tym wypadku dopuszczenie możliwości alternatywnego formułowania postanowień umownych niwelowałoby całkowicie długofalowy cel dyrektywy oraz jej sankcyjny charakter względem nieuczciwego przedsiębiorcy. Trybunał wskazał, że nieuczciwy warunek zgodnie z treścią art. 7 dyrektywy należy uznać nieistniejący. W następnej kolejności sąd krajowy powinien zweryfikować czy umowa może być dalej wykonywana bez usuniętego postanowienia umownego czy też nie. W razie braku takiej możliwość, sąd stwierdzi nieważność umowy kredytowej.
– Trybunał po raz kolejny wypowiedział się w zakresie obowiązków informacyjnych ciążących na banku względem konsumenta przy czynnościach poprzedzających zawarcie umowy. Co istotne, TSUE mocno zaakcentował, że definicja konsumenta jest jasno wskazana w treści dyrektywy, która nie dokonuje rozróżniania na indywidulanie cechy konsumenta w zakresie posiadanej wiedzy, doświadczenia zawodowego oraz wykształcenia. Niezależnie od indywidualnej sytuacji każdego z kredytobiorców, obowiązek informacyjny spoczywający na banku musi być tożsamy względem każdego konsumenta, zarówno w przedmiocie przekazywanych informacji, jak i obowiązku sformułowania treści umowy w sposób prosty, jednoznaczny i zrozumiały. Wskazane stanowisko Trybunału powinno być kolejnym argumentem przemawiającym za przyśpieszeniem postępowań sądowych – wskazuje Kacper Jankowski, wiceprezes zarządu Votum S.A.
Votum jest podmiotem reprezentującym konsumentów w sprawach dotyczących rynku finansowego. Podstawowe segmenty głównego przedmiotu działalności spółki dotyczą konsumentów rynku ubezpieczeniowego w zakresie ich reprezentacji w sprawach szkód osobowych oraz dochodzenia roszczeń z tytułu szkód w pojazdach, a także konsumentów rynku bankowego w zakresie ograniczenia skutków klauzul abuzywnych.
